Mevsimlik tahminler başdanışmanımız Erdem “Santiago” Erdoğan‘dan önemli bir yazı… Ozan Mert “Havadelisi” Göktürk‘ün ufak katkılarıyla…
——————-
Avrasya kar örtüsündeki son durum, Türkiye’deki kar severlerin soğuk terler dökmesine neden olacak cinsten…
19 Ekim itibariyle içinde bulunduğumuz 2014 yılı, bu değişken için en erken kayıt yılı olan 1999 yılından beri en fazla kar örtüsüne sahip yıl oldu, ve o tarihten bu yana da kar örtüsü hızla artmaya devam etti…
19 Ekim 2014 itibariyle kar örtüsünün, uzun yıllar 19 Ekim ortalamasından farkı
24 Ekim itibariyle gerçekleşen Avrasya kar örtüsünün yüzde olarak geçmiş yıllarla karşılaştırmasını da aşağıda görebilirsiniz. Ciddi miktarda bir fazlalık var. (Kaynağa ulaşan Ariftarif’e teşekkürler).
Ekim ayında Avrasya kar örtüsündeki değişimlerin, takip eden kıştaki Arktik Salınım (AO) indeks değeri ile olan yüksek korelasyonuna geçtiğimiz iki yılda yaptığımız mevsimlik tahminlerde de değinmiştik. (Bu konudaki bilimsel makaleye şuradan ulaşabilirsiniz.)
Geçen sene ciddi bir sinyal alamasak da AO’nun aşırı uçlarda olmayacağını (Aralık-Ocak-Şubat-Mart ortalaması = +0,44), 2012-2013 kışında ise AO’nun aşırı negatif bir değerde olabileceğini söylemiştik, ve aşağı yukarı haklı çıkmıştık. (Aralık-Ocak-Şubat-Mart ortalaması = -1,64)
Geçtiğimiz iki senede bu yöntem bizi az çok başarıya ulaştırdığına göre, bu seneki gidişattan yola çıkıp, kuzey yarımkürenin kışına direkt olarak etki eden Arktik Salınım’ın önümüzdeki kış nasıl bir değer alabileceğini tahmin etmeye çalışalım.
İçinde bulunduğumuz Ekim ayı henüz bitmese de, yukarıdaki tablolara göre Avrasya kar örtüsünün aşırı pozitif bir değer alabileceğini aşağı yukarı kestirebiliriz. Hem bizim yaptığımız analizler, hem de bu konuda araştırma yapan dünyaca ünlü bilim adamlarının makalelerine göre, kar örtüsü ne kadar fazla olursa, AO da bir o kadar negatif olmaya meyilli olabiliyor.
Bu sene normalden çok fazla olan Avrasya kar örtüsü bize Arktik Salınımın önümüzdeki kışta negatif, hatta aşırı negatif değerlerde olabileceğini işaret ediyor.
Peki nedir bu Arktik Salınım (AO)? Negatif ya da aşırı negatif olduğunda bizi nasıl bir kış bekler? Buradaki Türkçe yazıda konuya daha önce değinmiştik, isteyenler bakabilir.
AO ile yer seviyesi sıcaklığı arasındaki korelasyon aşağıda. Türkiye’nin büyük çoğunluğunun mavi tonlarda olması, korelasyonun negatif (ters) olduğunu, yani AO indeksi ne kadar negatife inerse Türkiye’nin büyük kısmında kış sıcaklıklarının ORTALAMASININ normalden o kadar yüksek olacağını gösteriyor. Sadece Trakya’nın nötr zonda olduğunu görüyoruz, bu demek oluyor ki AO’nun pozitif veya negatif olması sıcaklık bakımından en az bu bölgemizi etkiliyor.
Aşağıdaki de AO indeksi ile yağış değerlerinin korelasyonu. AO negatife indikçe Türkiye’nin özellikle batısında, en çok da Trakya’da, yağış değerlerinin arttığını anlamalıyız. Ülkenin orta ve doğusundaki yağışların ise AO indeksinden etkilenme derecesi görece daha düşük, ama yine de etkilenme mevcut, negatif AO’da yağışlar artıyor.
Sonuncu (aşağıdaki) haritada ise AO indeksi negatife indikçe toplam kar yağışı miktarının Trakya’da ve Marmara’nın kuzeyinde az da olsa normalin üstüne çıktığını, Türkiye’nin iç ve doğu kesimlerinde ise azaldığını görüyoruz.
Yukarıda göreceğiniz üzere, AO indeksi ile ülkemizin sıcaklık ve yağış korelasyonu ters (negatif). Özellikle sıcaklıkta, doğuya doğru gittikçe korelasyon artıyor, yani ne kadar negatif AO, o kadar sıcak Türkiye. Yağışta da özellikle ülkemizin batısında sağlam sayılabilecek korelasyon mevcut. Yani negatif AO, bol yağmur demek oluyor. Son olarak AO ile toplam kar yağışı arasındaki ilişkiye bakarsak, burada Marmara hariç pozitif bir korelasyon görüyoruz. Yani negatif AO indeksi = ülkenin çoğunda normalden az kar yağışı.
Eğer gerçekten negatif ya da aşırı negatif AO’lu bir kış olursa, ülkemizin genelinden ayıracağımız bir bölge var, sizin de dikkatinizi çekmiştir… Orası da Marmara Bölgesi, özellikle de Trakya…
Marmara’da sıcaklık korelasyonu çok yüksek değil, yani negatif bir arktik salınım seyrinde sıcak kışlar olduğu gibi soğuk kışlar da görülebiliyor, hem de her iki ihtimalde de genelde yağış bol oluyor. Kar yağışı haritasında da hafif de olsa bir artış gözlemleyebiliyoruz. Zaten Marmara’nın efsane kışlarının da 2004, 1987, 1985 ve 1963 gibi negatif/aşırı negatif AO seyrinde gerçekleştiğini hatırlatalım. (2013 ve 2010 gibi sıcak kış örnekleri de mevcut).
Sadece ekim ayı Avrasya kar örtüsüne bakıp, bu değişkenin diğer faktörlerden baskın çıkacağını varsayarsak, ülkemizde bu kış mevsiminin;
– Marmara ve Ege başta olmak üzere tüm yurtta bol yağmurlu geçebileceğini,
– Marmara ve Ege’de daha düşük ihtimal olmakla beraber, yurt genelinde normalden ılık geçebileceğini,
– Başta Trakya olmak üzere tüm Marmara’da -kışın geneli ORTALAMADA normalden biraz ılık geçse bile- kar yağışı ihtimalinin normale göre fazla olduğunu, diğer bölgelerdeki kar yağışı ihtimalinin ise normale göre daha az olduğunu söyleyebiliriz.
Kasım ayında çok daha detaylı bir analizle asıl mevsimlik tahminimizi yapacağız, önden meze niyetine bunu beğenilerinize sunuyoruz :)
Yararlanılan kaynaklar:
http://web.mit.edu/jlcohen/www/Cohen_NOAA_fcst.pdf
http://www.wsi.com/blog/energy/europe-eurasian-snow-cover/
